| . |
| x CIEKAWOSTKI - BYDGOSKIE LASY x |
| . |
Mapa okolic Bydgoszczy z zaznaczonymi kompleksami leśnymi i łąkami
|
Jedną z cech rozpoznawczych Bydgoszczy jest silne zalesienie, a wręcz położenie miasta na wielkiej leśnej polanie.
Bydgoskie osiedla graniczą z lasem bądź można się z nich dostać do lasu w ciągu kilkunastu minut.
Wiele parków leśnych jest obecnych bezpośrednio w mieście.
Cztery podmiejskie gminy są zalesione w stopniu ponad 50%, a gmina Solec Kujawski aż w 76% (!), co jest swoistym rekordem.
Jak wiadomo, sąsiedztwo lasów daje wspaniałe możliwości wypoczynku, spacerów i turystyki rowerowej, natlenia powietrze i wypełnia je olejkami eterycznymi, zmniejsza skutki ekstremalnych zjawisk pogodowych.
Okolice Bydgoszczy są silnie zalesione od czasów recesji lodowca.
Wzdłuż doliny Brdy znajduje się obszar sandrów, a w kotlinie toruńsko-bydgoskiej - piaszczystych wydm, które od wieków porastała puszcza.
Podczas kolonizacji ludzkiej nie karczowano tych lasów, gdyż powstałe użytki rolne byłyby marnej jakości.
W ten sposób kompleksy Borów Tucholskich wzdłuż Brdy łączą się do dnia dzisiejszego z Puszczą Bydgoską stanowiąc ważny korytarz ekologiczny.
Podmiejskie kompleksy leśne Bydgoszczy należą do kilku jednostek przyrodniczych:
Puszczy Bydgoskiej, południowych skłonów Borów Tucholskich, Borów Krajeńskich oraz łęgów i grądów Doliny Fordońskiej.
Najbogatsze środowiska leśne, związane ze środowiskami wilgotnymi znajdują się w dolinach rzek: Wisły, Brdy, wzdłuż Noteci i Kanału Bydgoskiego, a także na zboczach wielkich dolin: Wisły i pradoliny Noteci.
Te najbogatsze przyrodniczo środowiska generują stosunkowo wiele miejsc, które dostrzeżono i doceniono poprzez ochronę prawną w rezerwatach, parkach krajobrazowych, strefach chronionego krajobrazu, użytkach ekologicznych, zespołach przyrodniczo-krajobrazowych.
|
| . |
bór sosnowy w lesie miedzyńskim
|
Bydgoszcz otoczona jest lasami na pozór jednostajnymi, złożonymi przede wszystkim z sosny.
W składzie gatunkowym lasów podbydgoskich bory sosnowe stanowią 60%, a sosnowo-dębowe 20% ogółu.
Jednak zróżnicowanie geomorfologiczne i glebowe terenu sprawia, że znajdziemy tu enklawy niemal każdego rodzaju lasu.
Dla każdego znajdzie się coś interesującego.
Co więcej, z każdej ze stron otaczają Bydgoszcz lasy o innej charakterystyce, co wynika z odmiennych warunków siedliskowych.
Bory Puszczy Bydgoskiej od południa, bory z liściastymi enklawami od północy, łęgi i grądy Doliny Dolnej Wisły od wschodu, zaś lasy i grądy pradoliny Noteci od zachodu.
Lasy łęgowe
Łęg wiązowo-jesionowy w "Wielkiej Kępie Ostromeckiej"
|
Lasy łęgowe najbogatsze florystycznie, będące jakby namiastką Puszczy Amazońskiej w europejskim wydaniu znajdują się rezerwatach w bydgoskim zakolu Wisły - zwłaszcza w rezerwatach "Wielka Kępa Ostromecka" i "Mała Kępa".
To duży kompleks lasów tego typu, największy w rejonie dolnej Wisły. Występują tu zarówno rzadkie, okresowo zalewane łęgi wierzbowe, wiklinowiska, jak i częściej spotykane wiązowo-jesionowe.
Łęgi wiązowe i jesionowo-olchowe znajdują się ponadto licznie w dolinie Brdy, Noteci i Kanału Bydgoskiego oraz w dolinkach zboczy doliny Wisły
Lasy liściaste
Grąd porastający Dolinki Myślęcińskie
|
Żyzne lasy liściaste: świetliste dąbrowy, buczyny, grądy znajdziemy rozrzucone w wielu miejscach w okolicy Bydgoszczy, zwłaszcza na północ od linii Brdy.
Obszarem występowania większych kompleksów lasów tego typu są przede wszystkim zbocza doliny Wisły: Fordońskie i Mariańskie, okolice Rynkowa, Myślęcinek, Fordon (m.in. las jarużyński).
Zadrzewienie południowej skarpy bydgoskiej na Miedzyniu, Szwederowie, Wzgórzu Wolności i w Łęgnowie złożone jest z drzewostanu liściastego, z dużym udziałem dębu.
Ponadto bogate lasy mieszane, dąbrowy, a nawet buczyny zajmują pewne obszary w Lesie Gdańskim (Brdyujście i Zamczysko) oraz w kompleksie leśnym Smukały i Osowej Góry.
Rezerwat dąbrowy świetlistej znajduje się w Brzozie, niedaleko jez. Jezuickiego.
Liczne rezerwaty grądowe znajdują się na północnym zboczu pradoliny Noteci, na zachód od Bydgoszczy.
Bogate lasy znajdziemy ponadto w rejonie jezior byszewskich oraz na Pojezierzu Krajeńskim.
Grądy zboczowe charakteryzują się bogactwem gatunków, bujnością drzewostanu, występowaniem okazów pomnikowych.
Obszary występowania najżyźniejszych lasów - łęgów i grądów w Bydgoszczy (kolor jasnozielony)
|
Bory sosnowie i mieszane
bór sosnowy w Puszczy Bydgoskiej
|
Łatwo dostępne do spacerów otaczają Bydgoszcz ze wszystkich stron. Największy ich kompleks stanowi Puszcza Bydgoska na południe od miasta.
Stanowią najczęściej spotykany typ lasu w okolicach Bydgoszczy, a także w Polsce.
Przekształcone przez człowieka, ale mające wiele uroku i łatwo dostępne dla każdego.
Puszcza Bydgoska stanowi bardzo atrakcyjny kompleks nie tylko jako ogromny obszar leśny z własnym mikroklimatem, w którym żyją dzikie zwierzęta, a ludzie znajdują ciszę i świeże powietrze.
To obszar warty odwiedzenia również ze względu na krajobrazy.
To w gruncie rzeczy olbrzymia piaszczysta pustynia porośnięta sosnowym i miejscami sosnowo-dębowym lasem.
Aż trudno uwierzyć, że przez te tereny przelewały się niegdyś wody wielkiej Prawisły zasilane wodami z topniejącego lodowca.
Obszar ten został ukształtowany właśnie przez tą rzekę i jest zbudowany z piasków naniesionych przez wodę.
Po tym jak poziom rzeki opadł, piaski te zostały poddane działalności wiatru, który usypał charakterystyczne dla obszaru pustynnego pagórki - wydmy.
Dzisiaj te pagóry są porośnięte lasem, mchami i ubogim podszyciem, które skrywa piaskowy charakter tej okolicy.
Piaski ujawniają się na w wielu miejscach na wydmowych urwiskach i skarpach, a także na leśnych ścieżkach.
Wydmy paraboliczne, regularne wały wydmowe, wreszcie chaotyczne systemy pagórków tworzą w puszczy niesamowity leśny krajobraz, jakby o podgórskim charakterze.
"pustynia" Puszczy Bydgoskiej
|
Z kolei lasy na północ i zachód od miasta, wzdłuż doliny Brdy przechodzą stopniowo w południowe obszary Borów Tucholskich otaczające jezioro Koronowskie.
Nie ma tu dużych wydm charakterystycznych dla Puszczy Bydgoskiej, natomiast sporo jest śródleśnych drobnych jezior i lobeliowych oczek wodnych o krystalicznie czystej wodzie.
Malowniczości krajobrazu dodaje fantastycznie rozczłonkowany Zalew Koronowski ze schodzącymi zewsząd niemal do wody drzewami.
Bory suche
bór bagienny
|
Bory suche, jakby na kształt pustyni porośniętej drzewami spotkamy na terenach piaszczystych, np. na Jachcicach oraz w dawnych poligonach w Puszczy Bydgoskiej.
Lasy te zajmują fragmenty sandru Brdy oraz miejscowo obszary wydm i piasków.
Torfowiska
Torfowiska śródleśne znajdziemy w zagłębieniach w Puszczy Bydgoskiej, zwłaszcza w okolicach jez. Jezuickiego oraz w lasach położonych na północ od Bydgoszczy o charakterze zbliżonym do Borów Tucholskich.
Ciekawe śródleśne oczka wodne znajdują się w lesie jarużyńskim oraz w rejonie Zalewu Koronowskiego.
|
| . |
Historia roślinności regionu liczy 11,5 - 12 tys. lat.
Koniec późnego glacjału, a tym samym całej epoki lodowej (plejstocenu) nastąpił 8 tys. lat temu.
Badania wykazują stale utrzymującą się odrębność florystyczną Borów Tucholskich i Puszczy Bydgoskiej w stosunku do obszarów sąsiadujących.
Przejawem jej jest między innymi masowa obecność sosny panującej w regionie od przynajmniej 10 tys. lat, choć z udziałem gatunków liściastych większym niż dzisiaj.
Roślinność okolic Bydgoszczy w latach ok. 10.000 p.n.e. - 500 p.n.e.
Po ustąpieniu lodowca (10 tys. lat p.n.e.) wzgórza utworzone z naniesionego przez lodowiec materiału pokryła bezdrzewna tundra, przechodząca w formację stepowo-leśną.
Główny składnik roślinności stanowiła brzoza karłowata, wierzba lapońska i dębik ośmiopłatkowy.
Ok. 7 tys. lat p.n.e. bezwzględnie dominowała już sosna, ale pojawiły się także nowe gatunki: wiąz i leszczyna zwłaszcza na obszarach morenowych.
Ok. 4 tys. lat p.n.e. nastąpiło optimum klimatyczne dla całego holocenu, kiedy to nastąpił ostateczny zanik brył martwego lodu i powstanie sieci jezior.
Ówczesny klimat był cieplejszy niż obecny.
Był to okres panowania lasów liściastych na morenach i lasów mieszanych na uboższych siedliskach.
Udział sosny w lasach znacznie się zmniejszył. Rozprzestrzeniły się nowe gatunki drzew: dąb, lipa, a na wilgotnych siedliskach jesion i olcha.
Po przejściowym ochłodzeniu w okresie 2-0,5 tys. lat p.n.e. zwiększyła się rola dębu, sosny oraz grabu.
Ok. 500 lat p.n.e. pojawił się nowy gatunek: buk.
W okresie ostatnich 500 lat najważniejszym czynnikiem kształtującym szatę roślinna była działalność człowieka, w wyniku czego większość lasów wycięto, a w zachowanych kompleksach leśnych zwiększył się udział gatunków iglastych.
Puszcze średniowieczne
nieprzebyta dżungla "Wielkiej Kępy Ostromeckiej"
dąbrowa świetlista - niegdyś spotykana częściej niż dzisiaj
|
W okresie wczesnosłowiańskim (V-VI w.) okolice Bydgoszczy, jak i całą Polskę pokrywała nieprzebyta puszcza ciągnąca się od wschodnich formacji stepowych ku zachodnioeuropejskim lasom liściastym.
Dla pierwotnego krajobrazu puszczańskiego Polski charakterystyczne były liczne jeziora i rzeki z żeremiami bobrowymi i obfitością ryb.
Wokół jezior i rzek ciągnęły się rozłożyste bagna i topieliska niedostępne dla człowieka.
W okolicach Bydgoszczy występowały one w kotlinie bydgosko-toruńskiej, pradolinie Noteci-Warty oraz na dzisiejszych Bydgoskich Łąkach Nadnoteckich.
Dolina Wisły
pomosty na Jeziorze Jezucickim
Jezioro Jezuickie widziane od północy
Jez. Salno k. Byszewa - jeden z akwenów Rynny Byszewskiej
|
Podobnie dolina Wisły była terenem zalewowym pełnym bagien i wysp.
Jeszcze w XV w. do patrymonium miejskiego Fordonu zaliczono 5 wysp na Wiśle.
Obecnie pozostały z nazwy dwie "kępy", które jednak są wyspami tylko podczas wielkich powodzi.
Bydgoszcz leży na dawnych terenach podmokłych
Niskie terasy pradoliny Wisły, w których leżała Bydgoszcz były terenami podmokłymi.
10 tys. lat temu płynęły tędy na zachód ogromne wody z topniejącego lodowca, a później wody z północy śladem doliny Brdy.
Pozostało silne urzeźbienie powierzchni terasami, wykształciły się strome progi, znaczące miejsca przepływu wód.
Jeziora Puszczy Bydgoskiej
W Puszczy Bydgoskiej istniało prawdopodobnie kilka jezior, z których do dzisiaj zachowało się jezioro Jezuickie nadal dosyć rozległe (1,5 km2).
W okresie prehistorycznym było ono znacznie większe. Można to dzisiaj sprawdzić obserwując zatorfione i zarośnięte baseny jeziorne w pobliżu.
Kilka jeziorek jest w stadium zarastania.
Jeziora byszewskie
Na północny zachód od Bydgoszczy ciąg jezior byszewskich stanowił jeden zbiornik wodny o długości 30 km zwany wówczas Płytwicą.
Późniejsze odwodnienia terenów, jakie przeprowadzono zwłaszcza w XIX wieku, spowodowały obniżenie wód gruntowych, obniżenie poziomu jezior, osuszenie bagien.
Na Kujawach znaczne leśne powierzchnie bagienne zmieniono na uprawy rolne.
Dogodne warunki do zasiedlenia
W okresie wczesnosłowiańskim istniało w okolicach Bydgoszczy kilka dużych ośrodków osadniczych, po których dzisiaj pozostały grodziska.
Charakterystyczne, że powstały one na krawędziach wysoczyzn, podczas, gdy tereny nizinne były jedynie eksplorowane przez myśliwych i rolników.
Dolina i pradolina Wisły były wówczas miejscami zabagnionymi, pełnymi zastoisk wodnych, które nie sprzyjały osadnictwu, natomiast stanowiły ostoje dla zwierzyny.
Natomiast rozwój grodu bydgoskiego dokonał się - w przeciwieństwie do starych grodzisk - na wyspie na terenie zalewowym Brdy.
Wokół Bydgoszczy lokacyjnej naturalne odnogi Brdy wykorzystywano na fosy okalające miasto i zamek.
W XVII wieku kronikarze bydgoscy piszą o okalających miasto lasach, które "(...) zewsząd je otaczają, ciągnąc się miejscami na dwie, trzy mile, miejscami zaś na cztery i więcej, gdzie obfitość dzikiej zwierzyny. (...)". Mila oznaczała wówczas ok. 4 km.
Dawna puszcza na terenie miasta
W wielkiej puszczy widać jedynie wytrzebione enklawy wokół Starego Miasta, na Okolu, Szwederowie, Bielawach i polach miedzyńskich koło Fordonu.
Las porastał większość dzisiejszych Glinek i Kapuścisk. Las jarużyński łączył się z kompleksem lasów koronowskich.Na Wiśle widać kępy koło Solca i Fordonu.
Dopiero przekopanie Kanału Bydgoskiego w 1773 r., osuszenie terenów i trzebież lasów spowodowała rozrost osad (Wilczak, Miedzyń, Osowa Góra) we wsie, a później przedmieścia i wreszcie dzielnice miasta.
Pierwotne puszczańskie drzewostany były bogate pod względem składu gatunkowego.
Obok potężnych drzew rosły drzewa przygłuszone, opanowane przez grzyby na obraz Puszczy Białowieskiej, która jest jednym z niewielu w Europie fragmentów pierwotnego drzewostanu.
Rolnictwo
Od okresu neolitu pochodzą najstarsze ślady rolnictwa.
Stopniowo doskonalono narzędzia, rozwijała się gospodarka żarowa.
We wczesnym średniowieczu pod uprawę brano najżyźniejsze obszary grądów (lasów dębowo-grabowych) i dąbrów świetlistych.
Już w 1000 roku ok. 25% powierzchni kraju stanowiły pola uprawne, a 10% łąki i pastwiska.
U schyłku średniowiecza 50% powierzchni użytkowano rolniczo, a 12% stanowiły łąki i pastwiska.
Inaczej było na Krajnie, gdzie jeszcze w 1580 r. tylko 22% powierzchni stanowiły uprawy rolne.
Część terenów obecnych puszcz nigdy nie była użytkowana rolniczo.
Dotyczy to Puszczy Bydgoskiej i Borów Tucholskich, które zawsze były obszarem puszczańskim, ale o składzie gatunkowym drzewostanów innym niż dzisiaj.
Bydgoskie Bory Królewskie
bór świeży typowy dla lasów bydgoskich
|
Już od późnych czasów piastowskich puszcze wokół Bydgoszczy stanowiły własność królewską pod nazwą Bydgoskie Bory Królewskie.
Takie są tradycje dzisiejszej nazwy "Puszcza Bydgoska".
W zaborze pruskim, do którego należała Bydgoszcz, prowadzono wielkie prace odwadniające.
W efekcie osuszono bagna, ale poziom wód obniżył się.
Zmeliorowano m.in. rozległe łąki nadnoteckie oraz uregulowano Wisłę, niszcząc przy tym część naturalnych łęgów.
Lasy odnawiano przez siew lub sadzenie z nasion sprowadzanych z Niemiec.
W tym czasie powstały monokultury sosnowe lub świerkowe w całej zachodniej Polsce.
Dotyczyło to również Puszczy Bydgoskiej i Borów Tucholskich.
Najniższą lesistość w kraju (20%) wystąpiła w 1945 r. Od tego czasu prowadzi się stopniowe zalesienia.
|
| . |
monokultura sosnowa w Puszczy Bydgoskiej
|
Puszcza Bydgoska to największy kompleks leśny w okolicach miasta, od którego też wziął swą nazwę.
Chociaż dawno utracił swój pierwotny charakter, jest dla Bydgoszczy i regionu bezcennym obiektem przyrodniczym oraz naturalnym korytarzem ekologicznym o znaczeniu międzynarodowym.
Wydmy "symbolem" Puszczy Bydgoskiej
Puszczę tworzy jeden wielki kompleks leśny o długości 70 km i szerokości 12-20 km, pokrywając wydmy, które pokryły ten obszar występującymi tuż obok siebie pagórkami dochodzącymi do 30-40 m wysokości względnej.
Wśród pól wydmowych charakterystycznych dla Puszczy Bydgoskiej znajdują się wydmy łukowe i wały wydmowe.
Klasyczne wydmy paraboliczne sterczące niby ogromne rogale skierowane rogami ku zachodowi występują w głębi puszczy.
Tereny obrzeżne i niższe pokrywają wały wydmowe oraz skomplikowane morfologicznie kompleksy wydmowe.
Na obrzeżach pasów wydmowych powstają grzędy z połączenia ramion wydm łukowych tworząc jakby miniaturowe granie "górskie".
W miejscach połączeń znajdują się wypukłości, czasem o charakterze wierzchołków.
Przykładem wydmy łukowej wkomponowanej w większy kompleks jest Góra Szwedzka w centrum Puszczy, która stanowi jej najwyższe wzniesienie mierzące 116 m n.p.m., 85 m powyżej poziomu Wisły.
Jej wschodnie (odwietrzne) zbocza wschodnie są bardzo strome.
Pola wydmowe Puszczy Bydgoskiej objęto ochroną w "Obszarze Chronionego Krajobrazu Wydm Kotliny Toruńsko-Bydgoskiej".
Utworzony w 1991 r. składa się z dwóch podjednostek: części zachodniej (246 km2) i części wschodniej (35 km2).
Podobszar zachodni obejmuje podstawowy fragment Kotliny Toruńsko-Bydgoskiej w okolicach Bydgoszczy.
Lasy mają tu charakter ochronny i nie są przeznaczone do zrębów całkowitych.
wydma w Puszczy Bydgoskiej
|
w głębi Puszczy Bydgoskiej
|
Klimat
jałowiec - roślina typowa dla Puszczy Bydgoskiej
|
Pod względem klimatycznym obszar Puszczy charakteryzują niskie opady atmosferyczne, powodując niedobór wody podczas okresu wegetacyjnego.
Piaszczyste podłoże nie sprzyja retencji wód opadowych. Długotrwałe susze stanowią poważne zagrożenie pożarowe.
Drzewostan
Dominującym typem lasu jest bór świeży - prawie 70% z ponad 90% udziałem powierzchniowym sosny zwyczajnej.
Ponad 10% powierzchni zajmują bogatsze siedliska: bór mieszany i las mieszany z udziałem dębu, wiązu, grabu, jaworu, klonu i innych drzew liściastych.
Na stromych stokach doliny Wisły wykształcił się typ lasu do złudzenia przypominający suche lasy zajmujące stoki jarów na Podolu ze stepowymi gatunkami w runie.
Sosna historycznie tu panowała i panuje także dzisiaj, ponieważ jest najbardziej charakterystycznym drzewem dla całego obszaru wydm śródlądowych.
Wydmom niekiedy towarzyszą oazowe torfowiska, na których rośnie karłowata sosna.
Na wysepkach urodzajniejszej gleby można spotkać pięknie rozwinięte lasy sosnowe, dębowo-sosnowe bądź liściaste, z dominującym dębem szypułkowym.
Dawniej istniały tu naturalne czyste dąbrowy świetliste ze wszystkimi cechami krajobrazu parkowego i zespołami roślin stepowych.
Wyspę naturalnej dąbrowy chroni się w rezerwacie "Dziki Ostrów".
Najbogatsze siedliska zajmują grądy, a w zagłębieniach terenu olsy oraz bory wilgotne na torfowiskach.
Podszyt stanowią często jałowce, a w runie znajdzie się dorodne wrzosowiska, bujne mchy, turzyce i wełnianki.
Puszcza jest zbiorowiskiem leśnym łatwo dostępnym dla spacerów.
Granicząc od południa z Bydgoszczą stanowi naturalne miejsce wypoczynku codziennego dla mieszkańców.
Jesienią zachęca do grzybobrania, zimą do spacerów i kuligów. Sosnowe lasy cieszą oczy zielenią w każdej porze roku.
Po deszczu w ciepłej porze roku spacer takim lasem wśród rozchodzących się eterycznych woni to czysta przyjemność.
Najciekawsze miejsca w puszczy
Zatoka Jeziora Jezuickiego widziana z pola namiotowego w Pieckach
Jeziorko na poligonie Kabat, w pobliżu urządzonego miejsca wypoczynkowego
Maszty Centrum Nadawczego Polskiego Radia widziane ze szczytu Góry Szwedzkiej
|
 dość spore, ale jedyne w puszczy jezioro Jezuickie (pow. 1,5 km2, długość 2 km, min. szerokość 500 m).
Jest dość płytkie (do 10,6m) i w miarę czyste.
 Północno-wschodnia część jeziora tworzy dwie zamknięte zatoki-akweny, połączone z centralnym basenem dwoma wąskimi przesmykami, które można przebyć w bród.
Jezioro położone wśród leśnych kniei jest dość dobrze zagospodarowane turystycznie.
Nad brzegami jest wiele piaszczystych plaż, wypożyczalni sprzętu wodnego i pól biwakowych;
rezerwaty przyrody: "Łążyn" chroniący stary bór sosnowy, "Dziki Ostrów" z dąbrową świetlistą, "Piecki Jezuickie" obejmujący torfowisko na terenie znikłego jeziora, "Tarkowo" chroniący stanowiska wisienki stepowej
Zobacz więcej w dziale REZERWATY PRZYRODY.
pożarzysko z 1992 r., jedno z większych w Polsce o powierzchni 29 km2
Obecnie na tym miejscu nasadzono bór mieszany z dużym udziałem brzozy, dębu, klonu, olszy i innych gatunków liściastych.
Na miejscu znajduje się tablica pamiątkowa.
dawny niemiecki poligon bombowy "Kabat"
Znajduje się niemal w centrum Puszczy, w sąsiedztwie największej puszczańskiej wydmy Góry Szwedzkiej. Obecnie pozostawiony na sukcesję naturalną w okresie 50-ciu lat.
W 1998r. część terenu byłego poligonu została sprzedana Polskiemu Radiu. Wybudowano tam Krajowe Centrum Nadawcze - 2 maszty radiowe o wysokości 330 metrów i drugi 289 m.
 Maszty radiowe pod Solcem Kujawskim wybudowane zostały po runięciu 8 sieprnia 1991 roku masztu radiowego w Konstantynowie (Gąbinie), dotychczas najwyższej konstrukcji w dziejach świata (646,38 m). W trakcie planów odbudowy zrezygnowano z wysokiego kolosa na rzecz dwóch mniejszych masztów
Polecamy również artykuł magazynu "Wiedza i Życie" nr 11/99 "Bitwa o Maszty".
więcej o masztach w wykazie na www.radiopolska.pl.
strefa zboczowa doliny Wisły
Za Solcem Kujawskim las rośnie w sąsiedztwie rzeki na wysokich skarpach. Ma charakter lasu liściastego podobnego do lasów spotykanych na Wołyniu.
Zielona Struga - jedyny większy ciek wodny przepływający przez Puszczę i uchodzący do Wisły. W sąsiedztwie znajdują się lasy liściaste i olsy.
budowle pohitlerowskie - w lasach w pobliżu "Zachemu" znajdują się zamaskowane schrony przeciwlotnicze oraz inne obiekty powojskowe.
Porośnięte lasem jak bunkry Hitlera w Gierłoży k. Kętrzyna są setki opuszczonych obiektów po byłej niemieckiej fabryce amunicji (D.A.G-Fabrik Bromberg).
Schrony przeciwlotnicze z II wojny światowej...
|
...które można zwiedzić od wewnątrz
|
poniemiecki poligon bombowy "Kabat"
|
ściana lasu Puszczy Bydgoskiej
|
|
| . |
grąd z dużym udziałem buka w Myślęcinku
|
Okolice Bydgoszczy leżące w pasie stykowym jednostek geobotanicznych są granicą występowania w stanie naturalnym wielu popularnych drzew w Polsce.
Stosunkowo suchy i ciepły klimat oraz lekkie gleby stawiają trudne warunki wielu gatunkom drzew.
Buk występuje na Pomorzu generalnie na północ i zachód od Bydgoszczy, nie obejmując masowym zasięgiem okolic miasta.
Jednakże enklawy bukowe znajdziemy w Parku Myślęcińskim, Ogrodzie Botanicznym w Myślęcinku oraz na skarpach pradoliny Wisły w granicach Bydgoszczy oraz na Zboczu Fordońskim i Mariańskim.
Jedna ze ścieżek dydaktycznych w parku myślęcińskim w pobliżu uroczyska "Zacisze" prowadzi przez drzewostany bukowe.
Są to najbardziej wysunięte na południe naturalne buczyny w tym rejonie.
Jawor występuje na północ i zachód od Bydgoszczy, na Krajnie i Ziemi Chełmińskiej. Bydgoszcz leży na granicy jego występowania.
Bydgoszcz oraz rzeka Wisła jest z kolei granicą występowania dla cisa. Optimum rozwoju tego gatunku na ziemiach polskich już minęło.
Mimo ochrony staje się on zatem coraz rzadszy.
klon w Puszczy Bydgoskiej
|
Kolejną granicę występowania w rejonie Bydgoszczy osiąga drzewo brekinia.
Podlega całkowitej ochronie. Jest szeroko pojętym elementem śródziemnomorskim.
Popularny klon polny omija wyraźnie północno-wschodnie obszary Polski.
Bydgoszcz i okolice mieszczą się jednak w jego zasięgu, stanowiąc kresowe stanowiska tego gatunku.
Północną granicę zasięgu osiąga w Dolinie Fordońskiej olsza szara.
Popularne drzewa iglaste: świerk, modrzew, jodła nie dotykają naturalnym zasięgiem Bydgoszczy.
Drzewa te rosną jednak w lasach jako enklawy sztucznie nasadzone (zwłaszcza świerk i modrzew).
Jodła w ogóle nie występuje w północnej Polsce, a granice naturalnego zasięgu świerka zbliżają się do południowych i północno-wschodnich granic regionu kujawsko-pomorskiego.
|
| . |
typowy zagajnik brzozowo-sosnowy w lasach bydgoskich
|
Tuż za granicą Bydgoszczy, w leśnictwie Białe Błota położona jest leśna ścieżka dydaktyczna prezentująca zagadnienia istnienia, ochrony i wykorzystania gospodarczego lasów.
Ścieżka ma długość 5 km i wyznaczono na niej 13 przystanków tematycznych.
Przy przystanku nr 5 urządzono miejsce odpoczynku. Są to ławy i stoły ustawione pod zadaszeniem.
W tym miejscu można zjeść zabrany ze sobą posiłek.
Przystanki tematyczne
1. Las zaczyna się w szkółce - szkółka leśna o powierzchni 6 ha, gdzie rośnie prawie 4 mln sadzonek 1-, 2- i 3-letnich, około trzydziestu gatunków drzew i krzewów,
2. Ochrona przeciwpożarowa lasu - pasy i zbiornik przeciwpożarowy,
3. Warstwowa budowa lasu - przykład lasu o charakterze 4-warstwowym,
4. Bory i lasy - miejsce graniczenia dwóch typów siedliskowych: boru mieszanego (100-letni drzewostan sosnowy z domieszka brzozy i dębu) i lasu mieszanego wilgotnego (drzewostan brzozowo-olchowy),
5. Leśnik lekarzem lasu - prezentacja środków, jakie stwarzają leśnicy dla rozwoju mrowisk, ptaków i fauny owadożernej w celu ochrony lasu przed szkodnikami,
6. Mała retencja - mały zbiornik retencyjny utworzony na cieku wodnym,
7. Gospodarka łowiecka - urządzenia łowieckie służące dokarmianiu dzikich zwierząt,
8. Ols - las olchowy na glebie bagiennej, w zagłębieniu terenowym,
9. Bagienko śródleśne - naturalny filtr i rezerwuar wodny, pojnik dla zwierząt,
10. Śródleśna łąka - ostoje ptaków i innych zwierząt,
11. Struga Młyńska - przykład cieku wodnego,
12. Jak rośnie las - prezentacja, jak z 15 tys. sadzonek na 1 ha po 100 latach pozostaje 400 dorodnych dojrzałych drzew,
13. Drzewostan na gruntach porolnych - przykład drzewostanu posadzonego na gruncie porolnym.
Idąc oznaczoną trasą - po około 30 minutach wraca się do Leśniczówki Białe Błota, skąd rozpoczęła się wędrówka.
|
|
. |
