.
x REZERWATY PRZYRODY - REZERWATY W DOLINIE DOLNEJ WISŁY x

DROGOWSKAZ
REZERWATY PRZYRODY - WSTĘP
REZERWATY BYDGOSKIEGO ZAKOLA WISŁY
Wstęp
Rezerwat "Wielka Kępa Ostromecka"
Rezerwat "Las Mariański"
Rezerwat ornitologiczny "Mała Kępa Ostromecka" (projektowany)
REZERWATY W DOLINIE DOLNEJ WISŁY
Wstęp
Rezerwat "Reptowo"
Rezerwat "Linje"
Rezerwat "Kozielec" (projektowany)
Rezerwat "Parów Cieleszyński" (projektowany)
Rezerwat "Ostnicowe Parowy Gruczna"
Rezerwat "Płutowo"
Rezerwat "Zbocza Płutowskie"
Rezerwat "Góra Św. Wawrzyńca"
Rezerwat "Ostrów Panieński"
Rezerwat "Łęgi na Ostrowiu Panieńskim"
Rezerwat "Czarcie Góry" (projektowany)
Rezerwat "Śnieżynka"
Rezerwat "Grabowiec"
Rezerwat "Fletnowo"
Rezerwat "Wiosło Duże"
REZERWATY POZA DOLINĄ WISŁY
Wstęp
Rezerwat "Dziki Ostrów"
Rezerwat "Ostrów koło Pszczółczyna"
Rezerwat "Łążyn"
Rezerwat "Kruszyn"
Rezerwat "Las Minikowski"
Rezerwat "Borek"
Rezerwat "Zielona Góra"
Pozostałe rezerwaty Pojezierza Krajeńskiego
Rezerwat "Augustowo"
Rezerwat "Skarpy Ślesińskie"
Rezerwat "Hedera"
Rezerwat "Łąki Ślesińskie"
Rezerwat "Tarkowo"
Rezerwat "Piecki Jezuickie" (projektowany)


Wstęp

.
(kliknij, aby powiększyć)
Kolorem jasnozielonym oznaczono lokalizację opisanych rezerwatów w Dolinie Dolnej Wisły
Oprócz trzech graniczących z Bydgoszczą rezerwatów w zakolu Wisły, w dolinie tej wielkiej rzeki znajduje się szereg innych rezerwatów, dość blisko położonych od Bydgoszczy.

Dla mieszkańców Bydgoszczy, Grudziądza, Chełmna czy Świecia, Dolina Dolnej Wisły, zwłaszcza na odcinku objętym przez park krajobrazowy jest zagłębiem rezerwatów przyrody.

Obszar ten obok Puszczy Białowieskiej i Bagien Biebrzańskich stanowi najcenniejszy obszar lęgowy dla ptaków przelotnych i zimujących, natomiast pod względem przyrodniczo-krajobrazowym jest obszarem unikatowym w skali Europy. Rezerwaty przyrody utworzono na najbardziej wartościowych obszarach, uznanych za mało zmienione przez działalność człowieka.
opracowano na podstawie:
"Przyroda Bydgoszczy", praca zbiorowa pod redakcją Józefa Banaszaka, Wydawnictwo Akademii Bydgoskiej im. Kazimierza Wielkiego, Bydgoszcz 2004
www.dolnawisla.pl - witryny Towarzystwa Przyjaciół Dolnej Wisły
mapy lokalizacyjne poszczególnych rezerwatów:
DIGIKART z 2004 r.: "Mapa topograficzno-turystyczna 1:50 000. Dolina Dolnej Wisły"
PPWK z 1995-96 r.: "Mapy turystyczne 1:100 000"


Rezerwat "Reptowo"

.
(kliknij, aby powiększyć)
czerwoną strzałką oznaczono lokalizację rezerwatu
To zamknięty dla ruchu turystycznego rezerwat ornitologiczny o powierzchni 3,6 ha, utworzony w 1962 r. Położony jest na południowo-zachodnim obrzeżu Wysoczyzny Chełmińskiej w leśnictwie Reptowo.

Utworzony został w celu ochrony gniazd czapli siwej w drzewostanie sosnowym. Zinwentaryzowano 54 gniazda na 17 starych sosnach. Czaple żerują przede wszystkim na znajdujących się niedaleko łachach wiślanych i starorzeczach oraz dość licznych drobnych oczkach wodnych śródpolnych. Kiedyś mieściło się tu do 140 gniazd czapli siwej. Po pożarze okolicznych lasów czaple opuściły siedlisko i przeniosły się w dalszą okolicę.

Poza czaplą, na terenie rezerwatu i jego otuliny gniazdują liczne gatunki ptactwa śpiewającego.

Występuje tu ponadto starodrzew sosny osiągający naturalny wiek dożywania tego gatunku. Drzewostan rezerwatu jest w końcowym stadium regeneracji naturalnego zbiorowiska grądowego. Panująca niegdyś sosna jest wypierana przez gatunki liściaste, głównie jawor i jesion w wieku 40 - 120 lat, a ponadto brzozę, 120-letnie dęby oraz sporadycznie klon, buk, wiąz, osikę i grab. Po kilkudziesięciu latach miejsce drzewostanu sosnowego zajmą gatunki właściwe dla siedliska i zespołu roślinnego - grądu subkontynentalnego.

Rezerwat znajduje się w odległości 7 km od granic Bydgoszczy.


Rezerwat "Linje"

.
(kliknij, aby powiększyć)
czerwoną strzałką oznaczono lokalizację rezerwatu
Jedyny w bliskiej okolicy Bydgoszczy rezerwat torfowiskowy. Zajmuje powierzchnię 12 ha (w tym 5,8 ha to rezerwat ścisły), a utworzony został w 1956 r.

Krzewiasta brzoza karłowata

Na torfowisku wysokim rośnie tu niewielka, krzewiasta brzoza karłowata. Jest to gatunek o charakterze reliktowym z epoki lodowcowej. W Polsce znajdują się tylko trzy naturalne jego stanowiska, a torfowisko "Linje" jest jedynym stanowiskiem niżowym. Jest roślinką krzewiastą, ścielącą się po torfowisku.

Torfowisko zajmuje bezodpływowe zagłębienie wytopiskowe. Brzoza karłowata rośnie tu w tysiącach egzemplarzy, tworząc zwarte zarośla w zmieszaniu z bagnem zwyczajnym i borówką bagienną o powierzchni około 0,60 ha. Wysokość rzadko przekracza 1 m. Szczątki brzozy karłowatej występujące we wszystkich warstwach torfu wskazują, że utrzymuje się ona bez przerwy od czasu pierwszych polodowcowych okresów klimatycznych.

Z innych gatunków chronionych i rzadkich, bardzo licznie występuje rosiczka okrągłolistna, a także wierzba borówkolistna, reprezentującej podobnie jak brzoza karłowata reliktową roślinność tundry. Torfowisko rezerwatu objęte jest ochroną ścisłą wykluczającą jakąkolwiek ingerencję człowieka. Pozostała część rezerwatu obejmująca powierzchnię leśną otaczającą torfowisko jest objęta ochroną częściową.

Rezerwat znajduje się w odległości 12 km od granic Bydgoszczy, na północ od Dąbrowy Chełmińskiej.


Rezerwat "Kozielec" (projektowany)

.
(kliknij, aby powiększyć)
czerwoną strzałką oznaczono lokalizację rezerwatu
Położony w odległości 11 km od granic Bydgoszczy rezerwat florystyczny o powierzchni 15 ha.

Chroni unikalne rośliny kserotermofilne i ich zespoły porastające skarpy Doliny Fordońskiej, m.in. len austriacki, gatunek wpisany do "Czerwonej Księgi Roślin Naczyniowych".

Poza tym gatunkiem występują tu także innych rzadkie rośliny: zawilec wielkokwiatowy, tysiącznik pospolity, goryczka krzyżowa, wilczyna ciernista, ostrołódka kosmata, ośmiał mniejszy, szałwia omszona, pierwiosnka lekarska.


Rezerwat "Parów Cieleszyński" (projektowany)

.
(kliknij, aby powiększyć)
czerwoną strzałką oznaczono lokalizację rezerwatu
Położony w odległości 14 km od granic Bydgoszczy rezerwat krajobrazowy o powierzchni 36 ha. Obejmuje głęboki rozgałęziony parów charakterystyczny dla zboczy Doliny Fordońskiej.

W parowie oprócz unikalnych w tej części Polski zespołów roślinnych z rzadkimi gatunkami roślin, występują ponadto stanowiska zlepieńców i piaskowców plejstoceńskich. W podobnym, lecz krótszym parowie w Gądeczu, w zlepieńcach utworzyły się jaskinie.

Dnem parowu płynie strumień o nazwie Struga Niewieścińska.

Informacje praktyczne dla turysty

Do rezerwatu można dojechać z Fordonu ul. Wyzwolenia, w Trzęsaczu skręcając w kierunku Kozielca i Gruczna. W pobliżu znajduje się ścieżka dydaktyczna.


Rezerwat "Ostnicowe Parowy Gruczna"

.
(kliknij, aby powiększyć)
czerwoną strzałką oznaczono lokalizację rezerwatu
Rezerwat roślinności stepowej o powierzchni ok. 25 ha leżący na zboczu doliny Wisły niedaleko Gruczna.

Zachowały się tutaj dobrze wykształcone zespoły muraw kserotermicznych, szczególnie na nasłonecznionych wzniesieniach. Na uwagę zasługuje istniejący na zboczu płat ostnicy Jana - stepowego gatunku trawy rzadko spotykanej w Polsce. Jest to jedno z bardziej zwartych i bogatych stanowisk nad Wisłą. Rośnie tutaj na powierzchni 1,5 ara około 200 kęp kwitnących i owocujących roślin.

Na całej powierzchni rezerwatu występują rośliny murawowe takie jak: ostnica włosowata, dzwonek syberyjski, wężymord stepowy, fiołek kosmaty, podgórski i mały. Rezerwat podlega czynnej ochronie polegającej na wycinaniu zarośli oraz wypasie owiec wrzosówek (od 2002 r.). Obszar, na którym znajduje się rezerwat należy do regionów Polski o najwyższej możliwości stepowienia, z licznymi gatunkami roślin charakterystycznych dla formacji stepowej.

Rezerwat znajduje się w odległości 23 km od granic Bydgoszczy.


Rezerwat "Płutowo"

.
(kliknij, aby powiększyć)
czerwoną strzałką oznaczono lokalizację rezerwatu
Ścisły rezerwat leśny o powierzchni 18 ha, położony na prawym zboczu doliny Wisły, między Unisławiem a Chełmnem.

Zawiera rzadko spotykany typ lasu mieszanego występującego na zboczach parowu. Występujące w rezerwacie zbiorowiska roślinne zaliczono do grądu subkontynentalnego typowego i niskiego.

Drzewostany występujące na zboczach parowu mają charakter drzewostanów naturalnych. Gatunkiem panującym jest grab w wieku 90 - 120 lat. Gatunkami współpanującymi są: dąb, lipa, jesion, jawor, rzadziej brzoza, olsza, kasztanowiec i grochodrzew.

Warstwę podszytową pokrywającą miejscami 80% powierzchni tworzą głównie bez czarny, dereń świdwa, trzmielina, leszczyna i suchodrzew. Na płaskich pasach wysoczyzny morenowej występują drzewostany dębowe wprowadzone sztucznie dla wyrównania granicy lasu.

Roślinność runa najlepiej i najpiękniej rozwija się wiosną w okresie pełnego oświetlenia dna lasu. Tworzy wówczas niezwykle barwny kobierzec.

Dnem parowu płutowskiego płynie strumień, obfity wiosną, a skąpy późnym latem. W środkowym biegu przybiera charakter potoku górskiego, który jest przyczyną silnej erozji zboczy i dna jaru.

Rezerwat znajduje się w odległości 26 km od granic Bydgoszczy.


Rezerwat "Zbocza Płutowskie"

.
(kliknij, aby powiększyć)
czerwoną strzałką oznaczono lokalizację rezerwatu
Rezerwat obejmuje fragmenty prawego zbocza doliny nad Wisłą (35 ha) porośnięte bogatą roślinnością stepową z udziałem miłka wiosennego.

Jest to najbogatsze nad dolną Wisłą skupisko roślinności kserotermicznej. Murawy stepowe zachowały się w górnej partii zboczy, dolne zaś opanowane zostały przez zbiorowiska formacji krzewiastych.

Głównym przedmiotem ochrony są dwa kserotermiczne zespoły murawowe: zespół pięciornika piaskowego i ostnicy włosowatej, który i w składzie i w budowie najbardziej przypomina stepy oraz zespół miłka wiosennego i kłosownicy pierzastej, swym wyglądem przypomina barwne stepy o charakterze łąkowym.

Od góry na styku z polami uprawnymi, jak i od dołu rezerwat zagrożony jest przez roślinność drzewiastą i krzewiastą, która zarasta cenne zbiorowiska roślinne.

Rezerwat znajduje się w odległości 30 km od granic Bydgoszczy.


Rezerwat "Góra Św. Wawrzyńca"

.
(kliknij, aby powiększyć)
czerwoną strzałką oznaczono lokalizację rezerwatu
Niewielki rezerwat o powierzchni 0,7 ha, położony niedaleko Chełmna.

Ścisłą ochroną objęto wał ziemny będący fragmentem średniowiecznego grodziska oraz niewielki fragment zbocza doliny Wisły od strony Jeziora Starogrodzkiego. Południowy stok zajmuje roślinność kserotermiczna, zaś ocienione północne - drzewa.

W runie rośnie m. in. chroniona pierwiosnka lekarska oraz wiele innych roślin łąkowych.

Rezerwat znajduje się w odległości 33 km od granic Bydgoszczy.


Rezerwat "Ostrów Panieński"

.
(kliknij, aby powiększyć)
czerwoną strzałką oznaczono lokalizację rezerwatu
Rezerwat leśny o powierzchni ok. 14,5 ha położony na północny-zachód od Chełmna.

Prawie całą jego powierzchnię zajmuje zgodny z siedliskiem, zbliżony do naturalnego, łęg wiązowo-jesionowy. Jest on zbiorowiskiem przejściowym między łęgami wierzbowo-topolowymi a grądami.

Drzewostan występującego tu łęgu tworzą głównie: dąb szypułkowy, wiąz pospolity i jesion. Mniejszą rolę odgrywają: klon polny, wiąz górski, wiąz szypułkowy, topola biała, topola czarna.

Niektóre dęby mają prawie 250 lat i osiągnęły rozmiary pomnikowe. Znaczącym składnikiem roślinności rezerwatu są także krzewy, pnącza i runo leśne.

Rezerwat znajduje się w odległości 39 km od granic Bydgoszczy.


Rezerwat "Łęgi na Ostrowiu Panieńskim"

.
(kliknij, aby powiększyć)
niebieską strzałką oznaczono lokalizację rezerwatu
Rezerwat zajmuje powierzchnię 34,5 ha. Położony jest w sąsiedztwie rezerwatu "Ostrów Panieński", ma podobne warunki siedliskowe i panuje w nim podobnie wykształcony łęg wiązowo-jesionowy.

W drzewostanie dominują: dąb szypułkowy, wiąz szypułkowy i jesion wyniosły. W pobliżu Wisły znajduje się łęg wierzbowo-topolowy z: wierzbą kruchą, topolą białą i czarną. Na miejscach bardziej wyniesionych i suchych występuje klon polny, wiąz i inne gatunki grądowe, brakuje natomiast topól i wierzb.

Rezerwat znajduje się w odległości 38 km od granic Bydgoszczy.


Rezerwat "Czarcie Góry" (projektowany)

.
(kliknij, aby powiększyć)
niebieską strzałką oznaczono lokalizację rezerwatu
Projektowany rezerwat krajobrazowy o powierzchni ok. 65 ha, położony między Świeciem a Sartowicami. Rozciąga się na odcinku o długości 5,5 km i obejmuje urwiste stoki i parowy zbocza opadającego stromo do Wisły dochodzącego nawet do 70' nachylenia, porośnięte lasem liściastym z bogatym runem.

Występują tutaj między innymi: dzwonek syberyjski, buławinek wielkokwiatowy, irga zwyczajna, miłek wiosenny, lilia złotogłów, kilkanaście stanowisk skrzypu zimowego i olbrzymiego. W drzewostanie występują: dąb szypułkowy, grab zwyczajny, wiąz szypułkowy, modrzew zwyczajny, sosna zwyczajna.

W zachodniej części parowu płynie malowniczy strumień, który tworzy liczne meandry, a powalone pnie i gałęzie tworzą małe wodospady, co nadaje temu zakątkowi swoisty urok.

W środkowej części rezerwatu - w Sartowicach - znajduje się park w stylu angielskim z licznymi pomnikami przyrody jak: miłorząb japoński, dąb szypułkowy, kasztanowiec biały, choina kanadyjska, platan wschodni, buk zwyczajny - forma płacząca i świerk srebrzysty.

Na terenie rezerwatu znajdują się 2 punkty widokowe na Wisłę oraz ścieżka dydaktyczna z kładkami. Ścieżka ma długość około 10 kilometrów i wiedzie ze Świecia do Sartowic wraz z czarnym szlakiem turystyki pieszej. Najbardziej urozmaicony odcinek ścieżki, który charakteryzuje się wyjątkowymi walorami krajobrazowymi znajduje się w okolicach miejscowości Wiąg.

Rezerwat znajduje się w odległości 44 km od granic Bydgoszczy.


Rezerwat "Śnieżynka"

.
(kliknij, aby powiększyć)
czerwoną strzałką oznaczono lokalizację rezerwatu
Rezerwat o powierzchni prawie 3 ha położony we wsi Wiąg niedaleko Sartowic.

Obejmuje środkową część wąwozu rozcinającego falisty teren. Dnem płynie strumyk z licznymi zakolami i sztucznymi wodospadami ze zwalonych pni i konarów. Strome stoki wąwozu porastają drzewa liściaste - dęby, lipy, graby, wiąz i jesiony.

Stwierdzono tu znaczne bogactwo flory na niewielkim obszarze (130 gatunków roślin naczyniowych), co wynika ze zróżnicowania siedlisk w urozmaiconej konfiguracji terenu. W rezerwacie przyrody znajduje pełne zabezpieczenie znaczne stanowisko śnieżyczki przebiśnieg (Galanthus nivalis).

Rezerwat znajduje się w odległości 42 km od granic Bydgoszczy.


Rezerwat "Grabowiec"

.
(kliknij, aby powiększyć)
zieloną strzałką oznaczono lokalizację rezerwatu
Rezerwat leśny o powierzchni ponad 27 ha utworzony w celu ochrony fragmentu naturalnego lasu grądowego z chronionymi i rzadkimi gatunkami roślin zielonych i bogatym runem. W drzewostanie dominują gatunki liściaste: graby, buki, dęby (szypułkowy i bezszypułkowy), jesiony, w warstwie krzewów: leszczyna, jarzębina, bez koralowy, bez czarny i trzmielina. W sferze przykrawędziowej rosną pomnikowe dęby o obwodzie 5-8 m.

Na obszarze rezerwatu wyróżnia się ukształtowanie terenu w postaci licznych wąwozów i wzniesień. Położony jest niedaleko rezerwatu "Czarcie Góry".

Rezerwat "Grabowiec" znajduje się w odległości 44 km od granic Bydgoszczy.


Rezerwat "Fletnowo"

.
(kliknij, aby powiększyć)
czerwoną strzałką oznaczono lokalizację rezerwatu
Rezerwat geomorfologiczny, o powierzchni ok. 25 ha, obejmujący Rynnę Fletnowską, w której znajduje się strumień i niewielkie jezioro.

7,5 ha powierzchni rezerwatu to bagna i cieki oraz 17,5 ha las. Na jego terenie występują zbiorowiska szuwarów wielkoturzycowych i trawiastych.

W środkowej części znajdują się zbiorowiska rzęs, tworzące duże skupienia na powierzchni. Na obrzeżach torfowisk występuje drzewostan typowy dla olsów (olsza czarna, brzoza omszona).

Rezerwat znajduje się w odległości 60 km od granic Bydgoszczy.


Rezerwat "Wiosło Duże"

.
(kliknij, aby powiększyć)
czerwoną strzałką oznaczono lokalizację rezerwatu
Rezerwat leśny o powierzchni 26 ha położony na pograniczu województw, na północ od Nowego.

To najdalej położony od granic Bydgoszczy (81 km) rezerwat w obrębie Zespołu Parków Krajobrazowych Chełmińskiego i Nadwiślańskiego.

Obejmuje fragmenty wierzchowiny i stromych zboczy skarpy wiślanej z fragmentem starorzecza Wisły.

Ustanowiony został w celu ochrony licznych gatunków leśno-stepowych i naturalnych zbiorowisk leśnych. Panującym zbiorowiskiem leśnym w rezerwacie jest grąd. Budują go dęby szypułkowy i bezszypułkowy, lipa drobnolistna, graby, klony i wiązy oraz sosny pospolite pochodzące z sadzenia.

Oprócz wartości botanicznych rezerwat posiada również duże walory krajobrazowe. Malowniczość krajobrazu pradoliny Wisły można podziwiać zarówno od strony terasy zalewowej, obserwując pokrytą bujną roślinnością stromą skarpę wiślaną, jak również ze ścieżki na wierzchowinie, z której widać rozległą panoramę kompleksu łąk i zarośli ze starorzeczami i przeciwległym brzegiem Wisły.


WWW.WYSZOGROD.BYDGOSZCZ.PL, Webmaster: Artur Lion



.