.
x WISŁA - CECHY CHARAKTERYSTYCZNE x

DROGOWSKAZ
WISŁA
CECHY CHARAKTERYSTYCZNE
DANE GEOFIZYCZNE
DORZECZE WISŁY
NAJWAŻNIEJSZE MIASTA POŁOŻONE NAD WISŁĄ
ŻEGLUGA NA WIŚLE
EKOLOGIA WISŁY W ZARYSIE
POWODZIE
BIEG WISŁY
HISTORIA
GEOLOGIA
HISTORIA
UMOCNIENIA I ZJAWISKA SPOTYKANE NA WIŚLE
EKOLOGICZNE ZNACZENIE WISŁY
EKOLOGICZNE ZNACZENIE WISŁY
KORYTARZ EKOLOGICZNY
SKANALIZOWANIE RZEKI
PROGRAM "Wisła"


DANE GEOFIZYCZNE

.

INFORMACJE PODSTAWOWE

DŁUGOŚĆ
1047 km
Dla porównania pozostałe najdłuższe rzeki Polski: Odra (854 km, w tym na terenie Polski 742 km), Warta (808 km), Bug (772 km, w Polsce 587 km), Narew (484 km) oraz San (443 km).

ŹRÓDŁA
Źródła Wisły znajdują się na stokach Baraniej Góry w Beskidzie Śląskim. Potokami źródłowymi są Czarna Wisełka (lewy, 1107 m n.p.m.) i Biała Wisełka (prawy, 1080 m n.p.m.). Początkowo zwana Małą Wisłą, od ujścia Przemszy jest kilometrowana w dół (początek żeglowności).

PRZEPŁYW ROCZNY
Wisła jest największą rzeką w zlewisku Bałtyku. W ciągu każdej sekundy wlewa do morza średnio 1054 tys. m3 wody, ale wielkość ta waha się od 340 do 4100 m3/sek.

Średni roczny odpływ wód Wisły do Zatoki Gdańskiej wynosi 30,7 km3, co stanowi 20% opadu przypadającego na dorzecze Wisły. Na odcinku środkowym średni przepływ sięga 450 m3/s, a w rejonie Bydgoszczy wynosi ok. 920-970 m3/s, a więc jest zbliżony do ujściowego (90%).

TRANSPORT OSADÓW
Rocznie Wisła transportuje do Bałtyku około 2,2 mln m3 rumowiska rzecznego, w tym m.in. około 5 tys. ton soli dziennie z kopalni węgla kamiennego.

SPADEK
Spadek średni wynosi 1,01o/oo.
W górnym odcinku aż kilkadziesiąt promili, w kotlinach około 0,4o/oo, w przełomie przez wyżyny 0,26o/oo, w obrębie nizin od około 0,22o/oo do około 0,18o/oo, zaś przy ujściu zaledwie 0,02o/oo.

WAHANIA STANÓW WODY
zobacz też rozdział POWODZIE
Rozpiętość różnic stanów wody na Wiśle kształtuje się między 3,5 m w górnym biegu do 6,5 m w środkowym i 10,0 m w dolnym. Wisła wykazuje średnie roczne maksimum stanów wody w marcu, a minimum we wrześniu. Jedno i drugie ma swoje przyczyny w cechach klimatu, a mianowicie w zimowym zatrzymaniu (retencji) wody w postaci śniegu i lodu oraz w odpływie tej wody wczesną wiosna. W górnym biegu rzeki działają czynniki właściwe górom tzn. późniejsze topnienie śniegów.

ZBIORNIKI RETENCYJNE
Aby zapobiec powodziom powstały zbiorniki retencyjne na dopływach w górnym biegu rzeki. W niższych partiach rzeka jest kanalizowana (koło Krakowa; planowane są także stopnie wodne w Wyszogrodzie, Płocku, Ciechocinku, Solcu Kujawskim, Chełmnie, Opalenicy i Tczewie). W odcinku środkowym postępuje regulacja, jednak całościowa regulacja jest oprotestowywana jako zagrożenie dla unikalnego na skalę Europy środowiska naturalnego.

Dotychczas powstały następujące zbiorniki na Wiśle:
Wisła Czarne, Zalew w Wiśle Nowej Osadzie, Jezioro Goczałkowickie oraz Zalew Włocławski.

TEMPERATURA WODY
Średnie temperatury wody Wisły w rejonie Bydgoszczy/Fordonu w zimie wynoszą 3,0 oC, zaś w lecie 16,7 oC.

ZJAWISKA LODOWE
Występują na Wiśle już w trzeciej dekadzie listopada, najwcześniej na odcinku od ujścia Narwi do ujścia Drwęcy. Najpóźniej docierają do górnego odcinka rzeki (grudzień). Lód pokrywa Wisłę od II połowy stycznia do końca lutego. Zjawiska lodowe zanikają w połowie marca.


DORZECZE WISŁY

. Dorzecze Wisły, które zajmuje 2/3 powierzchni Polski, stawia ją na drugim co do wielkości miejscu w zlewni Bałtyku i na dziewiątym miejscu w całej Europie.

Zajmuje powierzchnię 194 km2 (w Polsce 169 tys. km2, co stanowi 56% powierzchni kraju, 33% zajmuje dorzecze Odry, 10% rzek Przymorza). Urzeźbienie dorzecza Wisły charakteryzuje średnie wzniesienie 270 m n.p.m., przy czym przeważająca część dorzecza (55%) położona jest na wysokościach 100-200 m n.p.m. Cechą dorzecza Wisły jest asymetria - w znacznej mierze konsekwencja kierunku nachylenia Niżu Środkowoeuropejskiego ku północnemu zachodowi i kierunku spływu wód lodowcowych, przy równocześnie znacznej predyspozycji w budowie starszego podłoża. Asymetria dorzecza (prawostronnego do lewostronnego) wynosi 73-27%.

DOPŁYWY LEWOBRZEŻNE OD ŹRÓDEŁ DO UJŚCIA

Przemsza, Szreniawa, Nida, Czarna, Koprzywianka, Opatówka, Kamienna, Zwolenka, Radomka, Pilica, Nidzica, Bzura, Brda, Wda, Wierzyca.

DOPŁYWY PRAWOBRZEŻNE OD ŹRÓDEŁ DO UJŚCIA

Soła, Skawa, Raba, Dunajec, Wisłoka, Łęg, San, Sanna, Wyżnica, Chodelka, Kurówka, Wieprz, Wilga, Świder, Narew z Bugiem, Brok, Skrwa, Drwęca, Osa, Liwa


NAJWAŻNIEJSZE MIASTA POŁOŻONE NAD WISŁĄ

. Nad Wisłą położonych jest 8 miast powyżej 100 tys. mieszkańców, w tym stolica Polski Warszawa, stolica historyczna Kraków i staropolska "stolica gospodarcza" Gdańsk. Jednak spośród prawie tysiąca polskich miast, tylko niewiele z nich posiada przywilej położenia nad królową polskich rzek.

Najważniejszych kilkanaście miast nadwiślańskich to (liczba mieszkańców za rok 2006):
Skoczów (15 tys. mieszk.), Oświęcim (43), Kraków (757), Tarnobrzeg (50), Sandomierz (26), Puławy (51), Warszawa (1690), Płock (128), Włocławek (121), Toruń (208), Bydgoszcz (368), Grudziądz (100), Świecie (25), Malbork (38), Tczew (60), Gdańsk (461)


ŻEGLUGA NA WIŚLE

. Wisła jest żeglowna na długości 940 km. Jesienią żeglugę utrudniają lub wręcz uniemożliwiają niżówki.

Wisła jest połączona za pomocą kanałów z:
  Odrą - Kanałem Bydgoskim, Notecią i Wartą
  Niemnem - Kanałem Augustowskim i Czarną Hańczą
  Dnieprem - Kanałem Dnieprzańsko-Bużańskim i Prypecią


EKOLOGIA WISŁY W ZARYSIE

.
więcej w dziale WISŁA - EKOLOGIA
ZANIECZYSZCZENIE
Wisła prawie na całej długości jest zanieczyszczona ściekami komunalnymi lub przemysłowymi doprowadzanymi bezpośrednio do rzeki lub przez jej dopływy. Najbardziej zanieczyszczone wody prowadzi Wisła na odcinku od Pszczyny do Połańca, do ujścia Wisłoki (ponad 250 km długości).

Ogólnie, na 894 km kontrolowanego biegu rzeki aż 93% jest nadmiernie zanieczyszczone, a 7% (między Radomką i Świdrem) ma III klasę czystości.

Głównie zanieczyszczenia to ścieki przemysłowe, w tym solanki kopalnianie z Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego, zrzuty z zakładów chemicznych i innych.

Na odcinku środkowym i dolnym Wisła prowadzi wody dość zanieczyszczone, a poniżej Grudziądza już względnie czyste.

Jakość wiślanej wody poprawia się od 1990 r. Na postęp składają się: mniej odprowadzanych ścieków na skutek upadku wielu fabryk, kopalń, hut, zakładów chemicznych uciążliwych dla środowiska, samooczyszczenie rzeki, budowa nowych oczyszczalni.

MONITOROWANIE WIŚLANYCH WÓD
Od połowy lat dziewięćdziesiątych Wisła jest nieustannie monitorowana, badana i klasyfikowana. Podstawowy zakres analityczny obejmuje ok. 50 wskaźników fizykochemicznych i biologicznych, z czego 18 wykonuje się raz w miesiącu, 19 kontroluje się cztery razy w roku i dodatkowe 8 raz na rok.

SAMOOCZYSZCZANIE RZEKI
Ważnym czynnikiem mającym istotne znaczenie dla czystości rzeki jest samooczyszczenie. Proces ten zaliczany jest do niezwykle skomplikowanych i złożonych zjawisk naturalnych, a polega na neutralizacji i usuwaniu zanieczyszczeń. Oparty jest na współdziałaniu czynników chemicznych, fizycznych i biologicznych.

Przebieg tego procesu jest ściśle uzależniony od: zmienności natężenia przepływu, głębokości wody, ukształtowania koryta i dna rzeki oraz składu chemicznego odprowadzanych ścieków komunalnych i przemysłowych. Nieco mniejszy, ale równie istotny wpływ na samooczyszczenie mają budowle hydrotechniczne (zapory, jazy), które w określonych przypadkach mogą ten proces opóźnić lub przyspieszyć. Jednak podstawowym elementem mającym bezpośredni wpływ na szybkość samooczyszczenia jest ilość tlenu rozpuszczonego w wodzie. Jego niedobór lub całkowity brak powoduje zawsze nieodwracalne zmiany w środowisku wodnym rzeki.


POWODZIE

. Chociaż Wisła należy w Europie do rzek ubogich w wodę, to jej wody często wzbierają, powodując powodzie. W górnym biegu rzeki dzieje się tak zwykle w czerwcu/lipcu, pod wpływem obfitych opadów w górach, a w środkowym i dolnym biegu w marcu/kwietniu, pod wpływem roztopów wiosennych. Nakładaniu się fal powodziowych sprzyja układ hydrograficzny dopływów, szczególnie karpackich. W historii dochodziło wielokrotnie do katastrofalnych powodzi, m.in. w latach: 1813, 1844, 1888, 1934, 1960.


WWW.WYSZOGROD.BYDGOSZCZ.PL, Webmaster: Artur Lion

.