| . |
| x PROJEKTY ZAGOSPODAROWANIA GRODZISKA WYSZOGRÓD x |
PROLOGUS...
| . |
W chwili obecnej grodzisko Wyszogród nie jest w należyty sposób udostępnione mieszkańcom miasta. Wielu bydgoszczan nie jest nawet świadomych jego istnienia.
Zapomnienie, zmarginalizowanie, zaniedbanie grodziska Wyszogród kładzie się cieniem na środowisku samorządowym Bydgoszczy.
Jedynym jak dotychczas przedsięwzięciem zrealizowanym na rzecz popularyzacji grodziska było ustawienie na jego szczycie w czerwcu 1997 roku, krzyża jubileuszowego związanego z 1000-leciem śmierci św. Wojciecha i pielgrzymką papieża Jana Pawła II do Polski. [więcej]
Niewątpliwie miejsce to zasługuje na coś więcej.
|
OCHRONA GRODZISKA
| . |
W "Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Miasta Bydgoszczy" czytamy, że Grodzisko Wyszogród należy do strefy ścisłej ochrony archeologicznej AW.
Strefa ta obejmuje tereny o rozpoznanej zawartości reliktów archeologicznych, posiadających własną formę terenową. Na jej obszarze zakazana jest wszelka działalność budowlana, niezwiązana bezpośrednio z rewaloryzacją tych obiektów.
Celem działalności konserwatorskiej w strefie AW jest konserwacja zachowanych obiektów zabytkowych, ich ekspozycja w terenie, względnie zaznaczenie ich śladów.
Wszelkie prace, związane z rewaloryzacją terenu możliwe są po uzyskaniu uzgodnienia z wojewódzkim konserwatorem zabytków.
Na terenie Bydgoszczy tylko trzy obiekty są wpisane do tej strefy: grodziska w Wyszogrodzie i Zamczysku oraz dwa odcinki tzw. Wałów Kujawskich.
|
INFORMACJE PRASOWE
| . |
Od początku lat 90-tych czyniono starania w celu zagospodarowania grodziska.
Oto skróty różnych informacji prasowych na ten temat z roku 2005:
Gazeta Pomorska (18 Sierpnia 2005)
W 1990 r. Rada Miejska poleciła wykonanie "Programu zabezpieczenia i zagospodarowania grodziska w Wyszogrodzie i Zamczysku". Nikt tego, niestety, nie wykonał.
Uchwała ta anulowała decyzję Prezydenta Miasta w sprawie oddania bez warunków konserwatorskich grodziska przedsiębiorstwu ceramiki budowlanej. Na jej podstawie ogłoszono przetarg na projekt. Odbyło się kilka spotkań. Określono największe zagrożenia i zaplanowano, że warto połączyć grodzisko z glinianką. Wyliczono nawet, że realizacja projektu to 1,3 tys. godzin pracy wartych 11 mln zł (obecnie 1,1 tys.)... Sporządzona została umowa na wykonanie dokumentacji projektowej "Koncepcji programowo-przestrzennej..." i na tym się skończyło.
Dlaczego nie zrealizowano projektu ?
- Były dwa powody - wyjaśnia Stefan Pastuszewski, wówczas wiceprezydent Bydgoszczy. - Po pierwsze; pieniądze, po drugie własność gruntów. Część należała do Okręgowego Zarządu Dróg Wodnych w Poznaniu, część do zarządu w Gdańsku. Obie instytucje nie mogły się porozumieć, bo im na tym nie zależało. Bardzo się cieszę, że wraca tamta koncepcja. Wyszogród był przecież nie tylko grodem obronnym, lecz miejscem z którego wypływał święty Wojciech do Prus. To wielka rzecz, żeby ratować to historyczne miejsce. Nie chcę krytykować prezydenta, ale od lat nie ma u nas troski o symbole. Kiedy na wszystko patrzy się przez pryzmat złotówek, to na realizację przyjętej za mojej kadencji uchwały o ochronie krajobrazu kulturowego nie ma już miejsca.
Wymyślono nowy projekt i w 2001 r. rozpoczęto budowę parku Milenijnego. Uporządkowano teren wokół glinianki, wytyczono ścieżki i... kolejny raz realizacja planu została wstrzymana.
Gazeta Pomorska (8 Listopada 2005)
Miasto nie zamierza chronić Wyszogrodu opracowując plan zagospodarowania przestrzennego - taką odpowiedź na interpelację otrzymał radny Piotr Król.
Tereny wokół grodziska w Wyszogrodzie należą do miasta i do Cegielni. Informowaliśmy o tym, że część nieruchomości granicząca z grodziskiem ma być sprzedana oraz o tym, że miasto przed wielu laty postanowiło objąć ten teren szczególną opieką.
Radny Piotr Król złożył wniosek z prośbą o sporządzenie planu zagospodarowania przestrzennego. Dzięki niemu można byłoby ochronić nie tylko teren średniowiecznego grodziska, lecz jego najbliższe sąsiedztwo. Okazuje się, że prezydentowi na tym nie zależy: "(...) W chwili obecnej nie widzę konieczności rozpoczynania prac nad miejscowym planem zagospodarowania okoli Wyszogrodu. W mojej ocenie stan użytkowania (...) zdecydowanie się poprawił. Z kolei zabudowane tereny Cegielni nie przedstawiają wysokich wartości o charakterze estetycznym, stąd ewentualne procesy przekształceń tego terenu, przy zachowaniu funkcji aktywności gospodarczej mogą podnieść jego walory. Jednocześnie zapewniam, że w sytuacji zaistnienia zjawisk niepokojących, mam możliwości prawne czasowego zawieszenia postępowania administracyjnego (...)" - napisała w odpowiedzi Lidia Wilniewczyc, zastępca prezydenta Bydgoszczy.
- Jestem zdziwiony. Nie rozumiem, dlaczego nie można wszcząć postępowania, które nie musi być szybko zakończone - zastanawiał się Piotr Król, radny PiS. - Mam wrażenie, że jest to odpowiedź na zasadzie "nie, bo nie". Przedłożę ją członkom komisji zagospodarowania przestrzennego. Jeśli mnie wesprą, to grupa radnych będzie wnioskowała w rozpoczęcie prac nad planem.
Taki dokument nikomu nie zaszkodzi, a może skutecznie ochronić otulinę grodziska.
Dziwi mnie to, że miasto nie zamierza zrealizować zapisów uchwały rady sprzed lat i nie jest zainteresowane wszczęciem procedur, które zapewniłyby grodzisku skuteczną ochronę.
|
WYEKSPONOWANIE GRODZISKA
| . |
O potrzebie wyeksponowania grodziska zwracali uwagę w przeszłości znani ludzie w środowisku bydgoskim.
"Kalendarz Bydgoski 2001" - artykuł Janusza Umińskiego "Brzegiem Brdy do Brdyujścia"
"Niestety samo grodzisko i najbliższe otoczenie nie jest odpowiednio wyeksponowane w terenie. Brak jakichkolwiek form udostępnienia społeczeństwu tego "świadka naszej historii". Z braku środków nie zrealizowano też zamysłu budowy skansenu archeologicznego, który obok elementów wystawienniczych o charakterze historyczno-kulturowym, mógłby także ukazywać unikalne walory miejscowego środowiska przyrodniczego. O ile zorganizowanie aktualnie skansenu z prawdziwego zdarzenia z braku odpowiednich funduszy trudne jest do realizacji, to nic nie zwalnia władz miejskich z opracowania i ustawienia opodal grodziska tablic informacyjnych o jego historii, a przy ul. Fordońskiej drogowskazów ułatwiających dotarcie do obiektu. Koniecznym jest też zagospodarowanie turystyczne otoczenia grodziska i wytyczenie z centrum miasta wzdłuż Brdy i Wisły do mostu fordońskiego znakowanego szlaku turystycznego".
|
PROPOZYCJE ZAGOSPODAROWANIA GRODZISKA WYSZOGRÓD
| . |
Naszym zdaniem należy wyeksponować teren grodziska, włączając go do Parku Milenijnego oraz wykorzystać jego walory historyczno-kulturowo-turystyczne.
Nie chodzi o otoczenie płotem resztek Wyszogrodu i postawienie tablicy, lecz raczej profesjonalne podejście do sprawy, stworzenie i realizację kompleksowego programu rewitalizacji grodziska.
Jakie działania są potrzebne:
 ochrona otuliny grodziska przed zabudową przemysłową (min. 200 m)
wytyczenie szlaku turystycznego bydgosko-wyszogrodzkiego - od Rynku Bydgoskiego przez Wyszogród do Rynku Fordońskiego, wzdłuż brzegu Brdy i Wisły. Można w ten sposób upamiętnić historyczne związki obu ośrodków, wspólne księstwo egzystujące w XIV wieku, wykorzystać walory krajobrazowe Brdy i Wisły oraz liczne budowle zabytkowe pobudowane w otoczeniu rzeki
przekazanie terenu grodziska odpowiedniemu podmiotowi, który zapewniłby ochronę i właściwe zagospodarowanie turystyczne
uporządkowanie terenu, zagospodarowanie zieleni
wytyczenie wygodnego dojazdu i parkingu
wytyczenie utwardzonej ścieżki spacerowej obejmującej grodzisko, jak również atrakcyjny krajobrazowo trakt na skarpie wiślanej. Ścieżka powinna łączyć grodzisko z Parkiem Milenijnym
ustawienie tablic informacyjnych z opisem historii tego miejsca
odrestaurowanie wałów i fosy, postawienie imitacji średniowiecznych fortyfikacji
budowa mini-skansenu - małej salki z różnego rodzaju eksponatami dotyczacymi Średniowiecza, prezentacją dawnego grodu. W okresie letnim można zaprosić studentów historii, etnografii czy archeologii do rekonstrukcji życia w średniowiecznym grodzie. Obiekt można wykorzystywać na cele edukacyjne np. dla uczniów szkół.
na szczycie grodziska lub w pobliżu, budowa repliki drewnianej wieży obronnej. Użytkowana jako wieża widokowa powinna umożliwić obserwację zakola Wisły, Brdyujścia, Fordonu i rezerwatów na przeciwległym brzegu. Wieża powinna być stylizowana wg dawnej drewnianej zabudowy grodowej.
Wieża była jednym z najważniejszych elementów dawnej zabudowy grodu, który strzegł przeprawy oraz kontrolował ruch statków na Wiśle.
Podobne budowle są spotykane na terenie kraju w miejscach widokowych, atrakcyjnych stanowiskach w parkach krajobrazowych i rezerwatach.
Wieża widokowa jest niezbędnym elementem dla wykorzystania położenia grodziska.
W ten sposób można połączyć rekonstrukcję historyczną z wyeksponowaniem walorów krajobrazowych.
Po zabezpieczeniu i zagospodarowaniu grodziska można przystąpić do dalszych prac
ustawienie tablic przy ul. Fordońskiej reklamujących teren grodziska
budowa punktu gastronomicznego, karczmy bądź restauracji przy Fordońskiej o nazwie kojarzącej się z grodziskiem i zestawie potraw średniowiecznych
ścieżka historyczno-przyrodnicza (na wzór np. ścieżki "Cysterski Gaj" w Koronowie) łączącej walory historyczne (grodzisko) oraz przyrodnicze (Dolina Wisły). Mogłaby rozpoczynać się np. na Wzgórzu Bolesława Krzywoustego w Czersku Polskim, następnie przez okolice Brdyujścia (lasy łęgowe) do Wyszogrodu i dalej na prawy brzeg Wisły do rezerwatów nadwiślańskich: Małej Kępy Ostromeckiej, Wielkiej Kępy Ostromeckiej, Lasu Mariańskiego, zespołu pałacowego i parku w Ostromecku. Odgałęzienie ścieżki powinno prowadzić na stanowisko widokowe zakola Wisły na półwyspie w Łęgnowie.
Rewitalizacja grodziska może być tematem jednego z projektów unijnych.
|
ZAGOSPODAROWANIE NADBRZEŻA WISŁY
| . |
W przyszłości teren nadwiślański od Wyszogrodu do Fordonu powinien być w całości zagospodarowany pod względem turystycznym i rekreacyjnym.
Program "Zwrócenia Bydgoszczy ku Wiśle" powinien być uzupełnieniem podobnych, skonkretyzowanych już projektów odnoszących się do Brdy i Kanału Bydgoskiego.
Zrewitalizowane grodzisko Wyszogród może być jednym z elementów projektu, jego perełką.
Nacisk na zagospodarowanie nadbrzeża Wisły dla Bydgoszczy jest konieczny z powodu dalece niewystarczającego wykorzystania "największej polskiej rzeki" dla rekreacji i promocji miasta.
|
WYBRANE PRZYKŁADY PODOBNYCH REWITALIZACJI GRODZISK W POLSCE NA TLE WYSZOGRODU...
| . |
Dział REKONSTRUKCJE
więcej przykładów w dziale REKONSTRUKCJE
Grodzisko w Mrówkach
Trzeba dodać, że w Polsce jest kilka podobnych grodzisk odpowiednio wyeksponowanych i zagospodarowanych turystycznie, np. w Mrówkach niedaleko Wilczyna / Strzelna. Tam wykonano nawet rekonstrukcję zabudowy, a wierzchołek jest punktem widokowym na jezioro. To wszystko przy mniejszym znaczeniu tego grodziska od Wyszogrodu, który był przecież grodem kasztelańskim, w porywach książęcym oraz warownią obronną znaną ze źródeł pisanych.
Dodatkowym atutem Wyszogrodu jest położenie w dużej aglomeracji miejskiej, łatwy dojazd, walory krajobrazowe nieustępujące historycznym.
Rezerwat Archeologiczny Kalisz-Zawodzie
Jako przykład do naśladowania można podać działania podejmowane w Kaliszu na rzecz budowy rezerwatu archeologicznego "Zawodzie", zawierającego grodzisko wczesnośredniowieczne, najstarsze centrum Kalisza, nad rzeką Prosną (IX-XIII w.).
Był to ośrodek kasztelański i książęcy, istniejący od IX do XIII w.
Pomysł po raz pierwszy podjęto w latach 20-stych XX w. W sporządzonym wówczas "Memoriale w sprawie zabytków na grodzisku w Kaliszu" proponowano przejęcie przez władze lokalne gruntów, na których znajduje się grodzisko i przeprowadzenie badań wykopaliskowych oraz urządzenie rezerwatu archeologicznego.
Konkretne plany budowy rezerwatu powstały w latach 60-tych i ponownie w 1985, 1991 r. Przewidywały one m.in. udostępnienie reliktów architektury romańskiej, postawienie dla profesjonalej obsługi turystycznej pawilonu wystawienniczego o lekkiej konstrukcji, wytyczenie alejek spacerowych i utworzenie tarasu widokowego.
Na terenie grodu miała być zaznaczona droga zwiedzania.
Projekt realizowany od 1994 r. zakłada:
w I etapie: budowa pawilonu usługowo-administracyjnego tzw. "budynku bramnego", gdzie zamieszczono wystawy historyczne, plansze i makiety. Wykorzystywany jest do działalnosci wystawienniczo-edukacyjnej.
w II etapie: kompleksowa ochronie istniejących reliktów architektury sakralnej. Po zabezpieczeniu fundamentów kościoła i wyrównaniu terenu, w miejscu reliktów powstanie replika w skali 1:1 murów magistralnych do wysokości 40 cm.
w III etapie: powstanie w linii wałów repliki wieży obronnej z XIII wieku, oczyszczenie fosy, wyprofilowanie wałów i zagospodarowanie terenu zielenią.
Chociaż Wyszogrodu raczej nie można porównywać z grodem kaliskim, to na pewno warto zapoznać się z realizowanym już procesem zagospodarowania obiektu w tym mieście.
Grodzisko w Sopocie
Innym z przykładów jest zagospodarowane grodzisko w Sopocie, nad morskim brzegiem.
Zrekonstruowano tam: bramę, fragment wału, chaty, półziemianki i zagrody dla zwierząt. Organizuje się szereg imprez kulturalno-edukacyjnych.
|
|
. |
